Ιδρύθηκε το 1961, με σκοπό τη διατήρηση της πλούσιας άγριας πανίδας και χλωρίδας, και έχει έκταση πυρήνα 3.816 εκτάρια, και περιφερειακή ζώνη η οποία συνέπιπτε με τα διοικητικά όρια του Δασαρχείου Πάρνηθας. Βρίσκεται 40χλμ. βόρεια της Αθήνας και εκτείνεται από τον οικισμό των Θρακομακεδόνων έως την Αυλώνα και από το Κρυονέρι έως το οροπέδιο των Δερβινοχωρίων. Η Πάρνηθα καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση, στην οποία περιλαμβάνονται
δεκάδες κορυφές, χαράδρες, ρεματιές και οροπέδια. Από
τον πυρήνα είχαν εξαιρεθεί οι υπάρχουσες στρατιωτικές εγκαταστάσεις,
τα ορειβατικά καταφύγια, το Σανατόριο (Ξενία), το καζίνο και
η πηγή Κανταλίδι.
Μία μεγάλη πυρκαγιά στις 28/06/2007 άλλαξε για πάντα το φυσικό τοπίο της Πάρνηθας. Αφάνισε περίπου 10.500 στρ. πευκοδάσους, 21.800 στρ. ελατοδάσους και 4.300 στρ. μακκίας. Η πρωτοφανής αυτή καταστροφή επίσπευσε την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος προστασίας του ορεινού όγκου Πάρνηθας (ΦΕΚ 336/24-07-2007) [Διάταγμα Προστασίας Πάρνηθας], σύμφωνα με το οποίο καθορίστηκαν 16 ζώνες προστασίας [ Χάρτης ζωνών προστασίας] μεταξύ των οποίων: η ζώνη Α1 (απόλυτης προστασίας), εντός της οποίας επιτρέπεται μόνο η διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών και η επίσκεψη ειδικών επιστημόνων και του προσωπικού φύλαξης του Δρυμού, και η ζώνη Α2, επίσης απολύτου προστασίας, στην οποία όμως επιτρέπονται επιπλέον η υπαίθρια αναψυχή, η περιβαλλοντική εκπαίδευση και η διημέρευση του κοινού.
Ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της Πάρνηθας είναι η μεγάλη ποικιλομορφία της. Από ανατολή σε δύση απλώνονται μακριές κορυφογραμμές που σχηματίζουν 16 κορυφές με υψόμετρο άνω των 1.000 μ, ενώ η υψηλότερη κορυφή είναι η Καραβόλα (1.413 μ).
Η διάταξη των πετρωμάτων στην Πάρνηθα ευνοεί τη δημιουργία πολλών πηγών. Στα σημεία όπου συναντώνται ο ασβεστόλιθος (αφήνει το νερό να περνά από μέσα του) με τον σχιστόλιθο (δεν επιτρέπει στο νερό να περάσει), το νερό βγαίνει στην επιφάνεια με τη μορφή πηγής. Στην Πάρνηθα έχουν καταγραφεί 45 πηγές συνεχούς ροής, ενώ πολύ γνωστή είναι η πηγή της Κιθάρας, που τροφοδοτούσε από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα το Αδριάνειο υδραγωγείο, το οποίο περνώντας κάτω από τον Κηφισό, μεταφέρει το νερό της Πάρνηθας στη δεξαμενή του Κολωνακίου. Άλλες γνωστές πηγές είναι της Αγ. Τριάδας, της Μόλας, της Σκίπιζας και της Κορομηλιάς.
Ποταμοί με συνεχή ροή δεν υπάρχουν στο βουνό, αλλά υπάρχουν πολλά εποχιακά ρέματα, το νερό των οποίων είναι διαυγές, γιατί η Πάρνηθα σκεπάζεται με βλάστηση που προστατεύει το έδαφος από τη διάβρωση. Τα κυριότερα ρέματα είναι της Αγ. Τριάδας, της Χούνης, της Μόλας, του Κελάδωνα, του Αγ. Γεωργίου και το Μαυρόρεμα.
Η μεγαλύτερη έκταση του δρυμού καλύπτεται από δάση κεφαλληνιακής ελάτης. Οι χαμηλότερες περιοχές, κάτω των 800μ., καλύπτονται από χαλέπιο πεύκη και θάμνους της τυπικής μεσογειακής βλάστησης (πουρνάρια, κουμαριές, ρόδια, αριές, φιλίκια κ.λπ.). Η χλωρίδα της Πάρνηθας (ξεπερνά τα 1.000 είδη) είναι χαρακτηριστική των βουνών της νότιας Ελλάδας.
Δεν υπάρχουν μελέτες για την πανίδα του δρυμού, που αποτελείται κυρίως από κοινά ή ευρέως εξαπλωμένα στον ελλαδικό χώρο είδη που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους παρατηρητές πτηνών .
Από τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία και από προηγούμενες έρευνες προκύπτει ότι τόσο στο απώτερο, όσο και στο πρόσφατο παρελθόν υπήρχαν τα περισσότερα από τα μεγάλα θηλαστικά της χώρας, όπως η καφετιά αρκούδα (Ursus arctus, υπήρχε μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα), ο γκρίζος λύκος (Canis lupus, χάθηκε γύρω στα 1940-50), ο λύγκας (Lynx lynx, υπήρχε ως και τον περασμένο αιώνα, αλλά σήμερα έχει χαθεί από όλη την Ελλάδα). Υπήρχαν επίσης ο αγριόγατος (Felix sylvestris) και τα μεγάλα φυτοφάγα όπως το αγριογούρουνο (Sus scrofa) και το ζαρκάδι (Capreolus capreolus), τα οποία εξαφανίστηκαν από την Αττική στις αρχές του 20ου αιώνα.
Η Πάρνηθα είναι το μοναδικό βουνό της Ελλάδας όπου ζουν ελάφια του είδους Cervus elaphus. Σε έκταση 1.200 στρεμμάτων λειτουργεί εκτροφείο θηλαστικών ειδών θηραμάτων (ελαφιών και ζαρκαδιών) για τον εμπλουτισμό και άλλων περιοχών. Από τα ζώα που ζουν στην Πάρνηθα, 23 είδη πουλιών, 12 είδη θηλαστικών (κυρίως χειρόπτερα) και 12 είδη ερπετών και αμφιβίων περιλαμβάνονται στα «Αυστηρά προστατευόμενα» είδη πανίδας της Σύμβασης της Βέρνης. Επίσης, σύμφωνα με το «Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας» (Καρανδεινός, 1992) υπάρχουν 11 Απειλούμενα και 8 Τρωτά είδη, ενώ για τα πτηνά, έχουν παρατηρηθεί 10 είδη με σχετικά μικρή εξάπλωση στον κόσμο, που παρουσιάζουν όμως σημαντικούς πληθυσμούς στην Ευρώπη και 1 είδος που απειλείται. Σύμφωνα τέλος με την Οδηγία 92/43, πέντε είδη ερπετών και 6 είδη θηλαστικών της Πάρνηθας περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ αυτής.
Είναι ιδανικό μέρος για πεζοπορία. Υπάρχουν και ορειβατικά καταφύγια που λειτουργούν τα Σαββατοκύριακα, στα οποία μπορούν να διανυκτερεύσουν οι οδοιπόροι.
Η Πάρνηθα έχει πολύ καλό οδικό δίκτυο, με ασφαλτόδρομους, αστική και υπεραστική συγκοινωνία από τη νότια περιοχή των Αχαρνών.
Πληροφορίες: Δασαρχείο Πάρνηθας, Αχαρνές, τηλ. 210 2434061-3
Μία μεγάλη πυρκαγιά στις 28/06/2007 άλλαξε για πάντα το φυσικό τοπίο της Πάρνηθας. Αφάνισε περίπου 10.500 στρ. πευκοδάσους, 21.800 στρ. ελατοδάσους και 4.300 στρ. μακκίας. Η πρωτοφανής αυτή καταστροφή επίσπευσε την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος προστασίας του ορεινού όγκου Πάρνηθας (ΦΕΚ 336/24-07-2007) [Διάταγμα Προστασίας Πάρνηθας], σύμφωνα με το οποίο καθορίστηκαν 16 ζώνες προστασίας [ Χάρτης ζωνών προστασίας] μεταξύ των οποίων: η ζώνη Α1 (απόλυτης προστασίας), εντός της οποίας επιτρέπεται μόνο η διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών και η επίσκεψη ειδικών επιστημόνων και του προσωπικού φύλαξης του Δρυμού, και η ζώνη Α2, επίσης απολύτου προστασίας, στην οποία όμως επιτρέπονται επιπλέον η υπαίθρια αναψυχή, η περιβαλλοντική εκπαίδευση και η διημέρευση του κοινού.
Ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της Πάρνηθας είναι η μεγάλη ποικιλομορφία της. Από ανατολή σε δύση απλώνονται μακριές κορυφογραμμές που σχηματίζουν 16 κορυφές με υψόμετρο άνω των 1.000 μ, ενώ η υψηλότερη κορυφή είναι η Καραβόλα (1.413 μ).
Η διάταξη των πετρωμάτων στην Πάρνηθα ευνοεί τη δημιουργία πολλών πηγών. Στα σημεία όπου συναντώνται ο ασβεστόλιθος (αφήνει το νερό να περνά από μέσα του) με τον σχιστόλιθο (δεν επιτρέπει στο νερό να περάσει), το νερό βγαίνει στην επιφάνεια με τη μορφή πηγής. Στην Πάρνηθα έχουν καταγραφεί 45 πηγές συνεχούς ροής, ενώ πολύ γνωστή είναι η πηγή της Κιθάρας, που τροφοδοτούσε από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα το Αδριάνειο υδραγωγείο, το οποίο περνώντας κάτω από τον Κηφισό, μεταφέρει το νερό της Πάρνηθας στη δεξαμενή του Κολωνακίου. Άλλες γνωστές πηγές είναι της Αγ. Τριάδας, της Μόλας, της Σκίπιζας και της Κορομηλιάς.
Ποταμοί με συνεχή ροή δεν υπάρχουν στο βουνό, αλλά υπάρχουν πολλά εποχιακά ρέματα, το νερό των οποίων είναι διαυγές, γιατί η Πάρνηθα σκεπάζεται με βλάστηση που προστατεύει το έδαφος από τη διάβρωση. Τα κυριότερα ρέματα είναι της Αγ. Τριάδας, της Χούνης, της Μόλας, του Κελάδωνα, του Αγ. Γεωργίου και το Μαυρόρεμα.
Η μεγαλύτερη έκταση του δρυμού καλύπτεται από δάση κεφαλληνιακής ελάτης. Οι χαμηλότερες περιοχές, κάτω των 800μ., καλύπτονται από χαλέπιο πεύκη και θάμνους της τυπικής μεσογειακής βλάστησης (πουρνάρια, κουμαριές, ρόδια, αριές, φιλίκια κ.λπ.). Η χλωρίδα της Πάρνηθας (ξεπερνά τα 1.000 είδη) είναι χαρακτηριστική των βουνών της νότιας Ελλάδας.
Δεν υπάρχουν μελέτες για την πανίδα του δρυμού, που αποτελείται κυρίως από κοινά ή ευρέως εξαπλωμένα στον ελλαδικό χώρο είδη που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους παρατηρητές πτηνών .
Από τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία και από προηγούμενες έρευνες προκύπτει ότι τόσο στο απώτερο, όσο και στο πρόσφατο παρελθόν υπήρχαν τα περισσότερα από τα μεγάλα θηλαστικά της χώρας, όπως η καφετιά αρκούδα (Ursus arctus, υπήρχε μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα), ο γκρίζος λύκος (Canis lupus, χάθηκε γύρω στα 1940-50), ο λύγκας (Lynx lynx, υπήρχε ως και τον περασμένο αιώνα, αλλά σήμερα έχει χαθεί από όλη την Ελλάδα). Υπήρχαν επίσης ο αγριόγατος (Felix sylvestris) και τα μεγάλα φυτοφάγα όπως το αγριογούρουνο (Sus scrofa) και το ζαρκάδι (Capreolus capreolus), τα οποία εξαφανίστηκαν από την Αττική στις αρχές του 20ου αιώνα.
Η Πάρνηθα είναι το μοναδικό βουνό της Ελλάδας όπου ζουν ελάφια του είδους Cervus elaphus. Σε έκταση 1.200 στρεμμάτων λειτουργεί εκτροφείο θηλαστικών ειδών θηραμάτων (ελαφιών και ζαρκαδιών) για τον εμπλουτισμό και άλλων περιοχών. Από τα ζώα που ζουν στην Πάρνηθα, 23 είδη πουλιών, 12 είδη θηλαστικών (κυρίως χειρόπτερα) και 12 είδη ερπετών και αμφιβίων περιλαμβάνονται στα «Αυστηρά προστατευόμενα» είδη πανίδας της Σύμβασης της Βέρνης. Επίσης, σύμφωνα με το «Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας» (Καρανδεινός, 1992) υπάρχουν 11 Απειλούμενα και 8 Τρωτά είδη, ενώ για τα πτηνά, έχουν παρατηρηθεί 10 είδη με σχετικά μικρή εξάπλωση στον κόσμο, που παρουσιάζουν όμως σημαντικούς πληθυσμούς στην Ευρώπη και 1 είδος που απειλείται. Σύμφωνα τέλος με την Οδηγία 92/43, πέντε είδη ερπετών και 6 είδη θηλαστικών της Πάρνηθας περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ αυτής.
Είναι ιδανικό μέρος για πεζοπορία. Υπάρχουν και ορειβατικά καταφύγια που λειτουργούν τα Σαββατοκύριακα, στα οποία μπορούν να διανυκτερεύσουν οι οδοιπόροι.
Η Πάρνηθα έχει πολύ καλό οδικό δίκτυο, με ασφαλτόδρομους, αστική και υπεραστική συγκοινωνία από τη νότια περιοχή των Αχαρνών.
Πληροφορίες: Δασαρχείο Πάρνηθας, Αχαρνές, τηλ. 210 2434061-3